Ang buhay ni Maya ay isang paulit-ulit na sayaw sa saliw ng kalansing ng mga kubyertos at ng mahinang bulungan ng mga parokyano. Sa edad na dalawampu’t apat, ang kanyang mundo ay ang apat na sulok ng “La Belleza,” isang mamahaling restaurant kung saan ang halaga ng isang bote ng alak ay katumbas na ng kanyang isang buwang sahod. Ang bawat gabi ay isang pagsubok sa kanyang pasensya, isang pagsasanay sa kanyang ngiti, at isang paalala ng agwat sa pagitan ng kanyang buhay at ng mundong kanyang pinagsisilbihan.

Ang sahod niya ay sapat lamang para sa kanilang dalawa ng kanyang Lola Elena, na siyang nag-aruga sa kanya mula nang pumanaw ang kanyang ina labing-limang taon na ang nakalilipas. Ang kanilang maliit na apartment sa gilid ng siyudad ay tahanan ng mga gamot, ng mga lumang kasangkapan, at ng isang pag-asa na balang araw, giginhawa rin ang kanilang buhay.

Sa lahat ng customer na kanyang pinagsilbihan, may isang namumukod-tangi. Si G. Alfonso de Villa. Isang bilyonaryo na ang pangalan ay laging laman ng mga business section ng diyaryo. Palagi siyang mag-isa, palaging nasa iisang table sa pinakasulok ng restaurant, na tila may sariling mundo. Ang kanyang presensya ay nagdudulot ng takot at paggalang sa lahat ng staff. Matikas, nasa mga huling taon ng kanyang edad singkwenta, may mga guhit na ng karanasan sa kanyang mukha, at may mga matang tila nakikita ang lahat ngunit walang ipinapakitang emosyon. Ang order niya ay palaging pareho: ang pinakamahal na steak at isang baso ng red wine. Hindi siya ngumingiti. Hindi siya nakikipag-usap. Tanging isang tipid na tango lamang ang kanyang sagot. Para kay Maya, si G. Alfonso ay hindi isang tao; isa siyang monumento ng yaman at kalungkutan.

Isang maulang Biyernes ng gabi, ang restaurant ay puno at abala. Si Maya ay tumatakbo mula sa isang table papunta sa isa pa, ang kanyang mga paa ay sumasakit na ngunit ang kanyang ngiti ay nananatiling nakapaskil. Hatinggabi na nang sa wakas ay umuwi ang huling customer—si G. Alfonso. Gaya ng dati, nag-iwan siya ng malaking tip sa mesa, isang kilos na tila nagsasabing “ito ang bayad sa iyong serbisyo,” walang bahid ng anumang personal na ugnayan.

Habang nililigpit ni Maya ang kanyang table, may napansin siyang isang bagay sa sahig, bahagyang nakatago sa ilalim ng mesa. Isang makapal at itim na leather wallet. Agad niyang nakilala. Wallet iyon ni G. Alfonso.

Pinulot niya ito, ang kanyang puso ay biglang kumabog nang malakas. Ang bigat ng wallet ay nagsasabing hindi lang mga card ang laman nito. Sa isang iglap, isang bulong ng tukso ang dumaan sa kanyang isipan. Ang laman nito ay maaaring sagot sa mga problema niya—ang bayad sa renta na malapit nang matapos, ang bagong mga gamot ni Lola Elena na hindi niya matiyak kung paano bibilhin. Walang nakakita. Madali lang.

Ngunit agad niyang iwinaksi ang isipan. Naalala niya ang kanyang ina, si Lilia. Kahit na sa mga alaala lamang siya nabubuhay, ang mga aral nito ay malinaw pa rin sa kanyang puso. “Maya, anak,” sabi ng kanyang ina sa isang alaala, “ang kahirapan ay hindi lisensya para magnakaw ng dignidad.”

Tama. Ang katapatan ang tanging yaman na meron sila. Kailangan niyang isauli ang wallet.

Nagpasya siyang buksan ito, hindi para bilangin ang pera, kundi para hanapin ang business card o anumang pagkakakilanlan para matawagan niya si G. Alfonso. Pagbukas niya, tumambad sa kanya ang makakapal na P1,000 bills, mga credit card na kulay ginto at itim, at isang driver’s license. Ngunit hindi iyon ang nakakuha ng kanyang atensyon.

Sa isang maliit na sisidlan sa likod ng mga credit card, may isang nakatuping larawan. Luma na, black and white, at medyo may mga gasgas na. Dahil sa pag-uusisa, maingat niya itong kinuha at binuklat.

Sa sandaling iyon, tila huminto ang pag-ikot ng mundo ni Maya. Ang kalansing ng mga plato sa kusina ay nawala. Ang tunog ng ulan sa labas ay humina. Ang tanging naririnig niya ay ang dumadagundong na tibok ng kanyang puso.

Ang babae sa larawan. Ang kanyang ngiti, ang kanyang mga mata, ang maliit na nunal sa gilid ng kanyang labi. Kilalang-kilala niya.

Iyon ang kanyang ina. Si Lilia. Bata pa, masaya, puno ng buhay. Isang bersyon ng kanyang ina na sa mga lumang litrato lang niya nakita.

Bakit?

Paano?

Anong karapatan ng isang estrangherong bilyonaryo na itago sa kanyang wallet ang larawan ng kanyang ina? Ang mga tanong ay bumuhos sa kanyang isipan na parang agos ng rumaragasang ilog, walang preno, walang direksyon. Ang pagkalito ay mabilis na napalitan ng isang uri ng galit. Isang galit na nagmula sa isang malalim na pakiramdam ng paglabag. Ang alaala ng kanyang ina ay isang sagradong bagay para sa kanya.

Nanginginig niyang isinara ang wallet. Ang pera sa loob ay wala nang halaga. Ang tanging mahalaga ngayon ay ang katotohanan na nakatago sa likod ng isang kupas na larawan.

Kinabukasan, pumasok si Maya sa trabaho na may bigat sa kanyang dibdib. Dala niya ang wallet, nakatago sa kanyang bag, na para bang isang bombang anumang oras ay maaaring sumabog. Naghihintay siya, balisa, sa pagdating ni G. Alfonso. Paniguradong babalik ito.

At hindi nga siya nagkamali. Bago pa man magtanghalian, isang itim at makintab na kotse ang huminto sa tapat ng La Belleza. Bumaba si G. Alfonso, ang kanyang mukha ay mas malamig at mas matalim kaysa dati. Halatang may hinahanap siyang mahalaga.

Nilakasan ni Maya ang kanyang loob. Bago pa man makapasok sa loob si G. Alfonso, sinalubong na niya ito sa may pinto.

“Ginoo,” sabi niya, ang kanyang boses ay nanginginig. “Naiwan niyo po ito kagabi.”

Inilahad niya ang wallet. Tumingin si G. Alfonso mula sa wallet papunta sa kanya, ang kanyang mga mata ay walang emosyon, tila sinusuri ang kanyang pagkatao. Kinuha niya ito nang walang pasabi, binuksan, at sinuri ang laman. Nang makita niyang kumpleto pa rin ang lahat, isang tipid na tango lang ang kanyang ibinigay. Akmang tatalikod na ito para umalis.

“Sandali lang po,” pigil ni Maya, ang kanyang boses ay mas matatag na ngayon. “May tanong po ako.”

Tumingin si G. Alfonso sa kanya, isang bakas ng inis ang gumuhit sa kanyang mukha.

“Tungkol po dito,” sabi ni Maya, at sa isang iglap ng tapang, inilabas niya mula sa kanyang bulsa ang sarili niyang kupas na litrato ng kanyang ina—ang nag-iisang kopya na meron siya—at itinabi ito sa wallet na hawak ng matanda. “Bakit po ninyo dala-dala ang litrato ng nanay ko?”

Sa sandaling iyon, ang maskara ni G. Alfonso de Villa ay nabasag. Ang bilyonaryo, ang titan ng industriya, ang taong walang kinatatakutan, ay natigilan. Ang kanyang mga mata, na dati’y malamig na parang yelo, ay biglang nagkaroon ng apoy—isang apoy ng gulat, ng sakit, at ng isang damdaming matagal nang nakakulong. Tumingin siya mula sa larawan, papunta sa mukha ni Maya. Sinuri niya ang bawat detalye—ang hugis ng kanyang mga mata, ang kurba ng kanyang mga labi, ang paraan ng kanyang pagtayo.

“Lilia…” bulong niya, ang pangalan ay tila isang dasal na matagal na niyang hindi nabibigkas. “Ikaw… ikaw ba ang anak niya?”

Tumango si Maya, ang mga luha ay nagsimula nang mamuo sa kanyang mga mata. “Sino po kayo sa buhay niya?”

Hindi agad sumagot si G. Alfonso. Inakay niya si Maya papasok sa bakanteng restaurant, at umupo sila sa dati niyang table sa sulok. At doon, sa gitna ng katahimikan ng La Belleza, ang kwento ay nagsimulang lumabas.

Si Alfonso at si Lilia, ayon sa kanya, ay magkababata. Lumaki sa iisang probinsya. Siya, ang nag-iisang anak ng isang mayamang haciendero; si Lilia, ang anak ng kanilang labandera. Ang kanilang pag-iibigan ay isang ipinagbabawal na kwento, isang lihim na itinago nila mula sa mapanghusgang mata ng lipunan. Nagsumpaan sila sa ilalim ng isang puno ng mangga, na walang makakapaghiwalay sa kanila.

Ngunit ang pamilya ni Alfonso ay may ibang plano. Ipinadala siya sa Amerika para mag-aral at para ilayo siya kay Lilia. “Babalik ako,” pangako niya kay Lilia. “Hintayin mo ako, at itatakas kita.”

Nagpadala siya ng daan-daang sulat. Ngunit wala siyang natanggap na sagot. Ang hindi niya alam, ang kanyang pamilya ang humaharang sa lahat ng kanyang mga liham. Makalipas ang dalawang taon, isang sulat ang sa wakas ay nakarating sa kanya—isang sulat mula sa kanyang ama, na nagsasabing si Lilia ay ikinasal na sa iba at masaya na.

Gumuho ang mundo ni Alfonso. Dahil sa sakit at galit, ibinuhos niya ang kanyang sarili sa pag-aaral at sa pagpapayaman. Naging matagumpay siya, higit pa sa inaasahan ng lahat. Ngunit sa kabila ng lahat ng kanyang yaman at kapangyarihan, ang kanyang puso ay nanatiling basag. Ang tanging alaala na kanyang iningatan ay ang nag-iisang larawan ni Lilia na kanyang itinago.

“Hindi ko alam,” sabi ni G. Alfonso, ang kanyang boses ay basag na ngayon. “Hindi ko alam na nagsinungaling sila. Umuwi ako pagkatapos ng maraming taon para hanapin siya, pero huli na ang lahat. Patay na raw siya. Walang nakapagsabi sa akin na… na mayroon siyang anak.”

Ang kwento ay bumuhos mula kay Maya. Ikinuwento niya ang buhay nila, ang kahirapan, ang pagkamatay ng kanyang ina dahil sa sakit sa puso—isang pusong, ayon sa kanyang Lola Elena, ay namatay dahil sa sobrang kalungkutan at pangungulila.

Sa sandaling iyon, dalawang bagay ang naging malinaw. Si G. Alfonso ay hindi lang ang nawawalang pag-ibig ng kanyang ina. Batay sa panahon ng kanyang pag-alis at sa edad ni Maya, may isang katotohanang mas malaki pa.

Si G. Alfonso de Villa ang kanyang ama.

Ang mga sumunod na araw ay isang ipu-ipo ng mga emosyon. Ipinakilala ni Maya si G. Alfonso sa kanyang Lola Elena. Ang kanilang pagkikita ay isang eksenang puno ng luha, ng mga ‘sana,’ at ng matagal nang hinihintay na kapatawaran. Kinumpirma ng matanda ang lahat. Si Lilia ay hindi kailanman nagpakasal. Namatay siyang dala-dala ang pangalan ni Alfonso sa kanyang puso, at ang tanging hiling niya ay huwag malalaman ni Maya ang tungkol sa isang amang inakala niyang nang-iwan sa kanila.

Ang buhay ni Maya ay nagbago sa isang iglap. Mula sa isang waitress na binibilang ang bawat sentimo, siya na ngayon ang nag-iisang tagapagmana ng isang bilyonaryo. Ngunit ang pera ay hindi kailanman naging ang mahalaga. Ang mahalaga ay ang pagkakabuo ng kanyang pagkatao. Ang mga piraso ng kanyang nakaraan na dati’y blangko ay nagkaroon na ng laman.

Hindi niya tinalikuran ang kanyang pagiging simple. Sa halip, ginamit niya at ng kanyang ama ang kanilang yaman para bigyan ng saysay ang sakit ng nakaraan. Itinayo nila ang “Lilia Foundation,” isang organisasyon na tumutulong sa mga single mothers at nagbibigay ng scholarship sa mga mahihirap ngunit matatalinong kabataan na gustong mag-aral ng sining—ang pangarap na hindi natupad ni Lilia.

Isang taon ang lumipas. Si Maya ay hindi na isang waitress, kundi ang namamahala sa pundasyon. Isang gabi, dinala niya ang kanyang ama sa La Belleza. Hindi bilang isang customer, kundi bilang kanyang kasama. Umupo sila sa dati nitong table sa sulok.

“Alam mo, Papa,” sabi ni Maya, “dati, takot na takot ako sa’yo.”

Ngumiti si G. Alfonso, isang tunay na ngiti na ngayon lang nakita ni Maya. “Ako rin,” sagot niya. “Takot na takot akong harapin ang multo ng nakaraan.”

Tumingin sila sa isa’t isa, isang ama at isang anak na pinaghiwalay ng tadhana ngunit muling pinagtagpo ng isang nawawalang wallet. Sa kanilang harapan, hindi na isang steak at isang mamahaling alak ang nakahain, kundi dalawang tasa ng kape at isang hinating cheesecake. Isang simpleng pagkain, ngunit para sa kanila, ito ang pinakamasarap na handa sa buong mundo. Dahil sa wakas, pagkatapos ng napakaraming taon ng paghihintay at paghahanap, sila ay buo na. Ang nawawalang piraso ng kanilang mga puso ay sa wakay natagpuan na.